घटकराज्य आणि मुख्यमंत्री

घटकराज्य आणि मुख्यमंत्री

मुख्यमंत्री पदाबद्दल थोडक्यात :

भारताच्या घटनेत कलम 163 मध्ये राज्यपालास साहाय्य आणि सल्ला देण्यासाठी मुख्यमंत्र्याच्या नेतृत्वाखाली मंत्रिमंडळ असेल अशी तरतूद आहे.  मुख्यमंत्री हे राज्यातील शासनाचे प्रमुख असतात. राज्यपाल हे राज्याचे नामधारी तर मुख्यमंत्री हे वास्तव कार्यकारी प्राधिकारी असतात. घटनेमध्ये मुख्यमंत्र्याच्या निवड व नियुक्तीसाठी कोणतीही विशेष पद्धत सांगण्यात आली नाही. कलम 164 मध्ये राज्यपाल मुख्यमंत्र्याची नियुक्ती करतील केवळ एवढेच सांगण्यात आले आहे. 

अ.क्र.	घटकराज्य	मुख्यमंत्री	पक्ष
1.	आंध्र प्रदेश	चंद्रबाबू नायडू	तेलुगू देसम पार्टी
2.	अरुणाचल प्रदेश	पेमा खांडू	भारतीय जनता पक्ष
3.	आसाम	सर्बानंद सोनोवाल	भारतीय जनता पक्ष
4.	बिहार	नितीश कुमार	जनता दल (युनायटेड)
5.	छत्तीसगड	रमन सिंग	भारतीय जनता पक्ष
6.	दिल्ली	अरविंद केजरीवाल	आम आदमी पार्टी
7.	गोवा	लक्ष्मीकांत पार्सेकर	भारतीय जनता पक्ष
8.	गुजरात	विजय रूपानी	भारतीय जनता पक्ष
9.	हरियाणा	मनोहरलाल खट्टर	भारतीय जनता पक्ष
10.	हिमाचल प्रदेश	विरभद्र सिंग	भारतीय राष्ट्रीय कोंग्रेस
11.	जम्मू-कश्मीर	मेहबूबा मुफ्ती	पीपल्स डेमोक्रॅटिक पार्टी
12.	झारखंड	रघुवर दास	भारतीय जनता पक्ष
13.	कर्नाटक	के. सिद्धरमैय्या	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
14.	केरळ	पिनारायी विजयन	भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष (मार्क्सवादी)
15.	मध्य प्रदेश	शिवराजसिंह चौहाण	भारतीय जनता पक्ष
16.	महाराष्ट्र	देवेन्द्र फडणवीस	भारतीय जनता पक्ष
17.	मणीपुर	ओकाराम इबोबी सिंग	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
18.	मेघालय	मुकुल संगमा	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
19.	मिझोराम	लाल थानवाला	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
20.	नागालँड	टी. आर. झेलियांग	नागा पीपल्स फ्रंट
21.	ओडिशा	नवीन पटनाईक	बिजू जनता दल
22.	पुद्दुचेरी	व्ही. नारायणस्वामी	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
23.	पंजाब	प्रकाशसिंग बादल	शिरोमणी अकाली दल
24.	राजस्थान	वसुंधराराजे	भारतीय जनता पक्ष
25.	सिक्किम	पवनकुमार चमलिंग	सिक्कीम डेमोक्रॅटिक फ्रंट
26.	तमिळनाडू	ओ. पनीरसेल्वम	एआयएडीएमके
27.	तेलंगणा	के. चन्द्रशेखर राव	तेलंगणा राष्ट्र समिती
28.	त्रिपुरा	माणिक सरकार	भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष (मार्क्सवादी)
29.	उत्तर प्रदेश	अखिलेश यादव	समाजवादी पक्ष
30.	उत्तराखंड	हरिष रावत	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
31.	पश्चिम बंगाल	ममता बॅनर्जी	तृणमूल काँग्रेस

काही महत्त्वपूर्ण मुद्दे

·       सध्या तीन राज्यांमध्ये महिला मुख्यमंत्री आहेत. ममता बॅनर्जी (प. बंगाल), राजस्थान (वसुंधराराजे), जम्मू-काश्मीर (मेहबूबा मुफ्ती).

·       सर्वाधिक 10 राज्यांमध्ये भारतीय जनता पक्षाचे मुख्यमंत्री आहेत. त्याखालोखाल 7 राज्यांमध्ये काँग्रेस  पक्षाचे मुख्यमंत्री आहेत.

·       सर्वाधिक काळापासून मुख्यमंत्री पदावर कार्यरत असेलले व्यक्ति – सिक्किमचे मुख्यमंत्री पवनकुमार चमलिंग (डिसेंबर 1994 ते आजपर्यंत)

·       सर्वांत वयोवृद्ध मुख्यमंत्री – पंजाबचे मुख्यमंत्री प्रकाशसिंग बादल (1927 मध्ये जन्म)

·       सर्वांत तरुण मुख्यमंत्री – अरुणाचल प्रदेशचे मुख्यमंत्री पेमा खंडू (37 वर्षे)

·       महाराष्ट्रचे पहिले मुख्यमंत्री : यशवंतराव बळवंतराव चव्हाण

·       सर्वाधिक कलावधीसाठी मुख्यमंत्री पदावर राहणारे – वसंतराव नाईक (11 वर्षे, 2 महीने, 18 दिवस)

·       सर्वांत कमी काळ महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्री पदावर राहणरे व्यक्ति - पी.के. सावंत (12 दिवस)

·       सर्वाधिक वेळा महाराष्ट्रचे मुख्यमंत्रीपद भूषविणारे – शरद पवार (4 वेळा)

·       एकापेक्षा अधिक वेळा महाराष्ट्रचे मुख्यमंत्रीपद भूषविणारे व्यक्ति – शंकरराव चव्हाण, वसंतदादा पाटील, शरद पवार.

·       आत्तापर्यंत देशात 16 महिला मुख्यमंत्री झाल्या आहेत.

·       देशातील पहिली महिला मुख्यमंत्री – सुचेता कृपालानी ( उत्तर प्रदेश , 1963-67, पक्ष : कॉंग्रेस)

·       देशातील पहिले दलित मुख्यमंत्री – मायावती (उत्तर प्रदेश)

·       पदावर असताना मृत्यू पावलेले पहिले मुख्यमंत्री - सी.एन. अण्णादुराई (तमिळनाडू)

·       मुख्यमंत्री होणार्‍या पहिल्या मुस्लिम महिला – सइदा अन्वर तैमूर (आसाम)

---